Unternavigation

Peider Lansel a l’ASL

This content is available in Romansh, German, French or Italian. Please select DE, FR or IT at the top right-hand corner of this page.

Peider Lansel (1863–1943) è daventà enconuschent sco poet e publicist. El è stà in exponent impurtant dal moviment da patria e mantegniment da la lingua rumantscha, sco tal è el s’engaschà il 1938 per la reconuschientscha dal rumantsch sco quarta lingua naziunala. Tranter auter dat ses relasch litterar, conservà a l’Archiv svizzer da litteratura dapi il 2010, in’interessanta envista en l’istorgia da la politica da cultura svizra.

Peider Lansel è naschì a Pisa en ina famiglia d’emigrants grischuns. Suenter la scola media absolvida en Svizra, ha el fatg in emprendissadi en la firma da famiglia Könz & Lansel ad Arezzo (colonials e products farmaceutics). Cun 21 onns era el mainagestiun da la filiala a Pisa.

L’onn 1906 ha el pudì sa retrair en la vita privata ed ha vivì cun sia famiglia a Genevra ed a Sent. El è viagià en divers pajais da l’Europa ed ha deditgà ina facultad remartgabla per la documentaziun da lingua e cultura rumantscha.

Sper la renovada activitad en ils affars en Toscana a partir da l’onn 1926 era Lansel consul onurari a Livorno dal 1927 al 1934, quai che ha pussibilità in engaschament per l’independenza helvetica e rumantscha a livel naziunal. Ses referat «I Retoromanci» (1934) ha el publitgà en las quatter linguas naziunalas ed en englais.

Il 1907 ha Lansel publitgà cun «Primulas» sia emprima collecziun da poesias, il 1929 è cumparida sut il titel «Il vegl chalamer» l’ediziun poetica «definitiva». Ulteriuras collecziuns èn suandadas.

L’onn 1910 ha l’editur Lansel publitgà l’antologia da poesias «Musa ladina». La versiun amplifitgada «Musa Rumantscha», drizzada ad in public pli vast er grazia a ses texts accumpagnonds en franzos, è vegnida publitgada postum il 1950.

Il 1933 ha l’Universitad da Turitg onurà a Lansel cun in titel da doctorat d’onur per ses grond engaschament a favur da lingua e cultura rumantscha. Il 1943 ha el obtegnì sco unic autur rumantsch il Grond Premi Schiller per si’ovra litterara.