Or dal relasch da Peider Lansel

Lansel sco editur da Giovannes Mathis

Il grond poet e consul per la Svizra a Livorno Peider Lansel è stà er l'iniziant dal Chalender ladin e l'editur da Gian Fadri Caderas e da Giovannes Mathis. La part dal relasch Lansel da la Lia Rumantscha, incorporada en las collecziuns da l'ASL dal 2011, documentescha quest'activitad.

Suenter ses emprim return en patria e durant ses onns da pastizier a Genova ha l'emigrant Giovannes Mathis (1824-1912) deditgà bler da ses temp liber al scriver poesias d'occasiun, raquints e l'emprim roman rumantsch Amicizcha ed amur, publitgads en ils pli differents periodics en ed ord patria. Intgins da ses texts fitg populars eran enconuschents al public perfin be tras la lectura dals cudeschs manuscrits da l'autur che sa chattan oz en la Biblioteca da la Chesa Planta a Samedan.

Lansel aveva contactà Mathis dal 1909 per proponer in'ediziun dad ina tscherna da sias ovras. Ma pir en vista a ses centenari s'ha Lansel vairamain occupà da realisar in'ediziun Mathis e da tschertgar las finanzas necessarias. Dasper ils meds segirads tras la Fundaziun Schiller svizra, la Lia Rumantscha e l'Uniun dals Grischs tschertga Lansel da gudagnar lecturas e lecturs da Schlarigna, da Scuol, Cuira e Genevra, ma er da Paris, da l'Engalterra, dad Arezzo, Cagliari e Trieste per ina subscripziun als cudeschs. Sco ch'ils documents ans mussan, eran Lansel e ses contemporans connectads grondiusamain, ed er ils emigrants legevan cun plaschair qua e là in text rumantsch.

Ils Algords cumparan punctualmain per la festa en onur da Mathis dal 1924, Amicizcha ed amur suonda dal 1926. Er sche Peider Lansel s'ha reservà vastas licenzas durant sia lavur d'editur ha el tuttina stgaffì las premissas per che Giovannes Mathis restia tranter las auturas ed ils auturs rumantschs legids enfin oz.

Annetta Ganzoni